Wat zijn de zwakke aspecten van het huidige pensioenstelsel?

‘Dat zijn er 2. Ten eerste hanteren we nu een stelsel met de belofte dat je minstens je inleg terugkrijgt - afgezien van bijzondere omstandigheden, zoals korten. Bij onze toezeggingen/garanties moeten we rekenen met risicovrije rente. Op dit moment is dat 1,18 %. Daar staat een inflatie van ongeveer 2% tegenover. Daarmee kunnen we een kapitaal gedekt stelsel niet overeind houden. We willen rekenen met prudent verwacht rendement en een systeem dat aansluit bij de werkelijke wereld.

In die werkelijke wereld zie je momenteel veel ZZP-constructies ontstaan om goedkope arbeid te verkrijgen. Mensen die hun toevlucht zoeken tot een ZZP-constructie om aan werk te komen. Die zelfstandigen worden eigenlijk op basis van reguliere arbeidskosten ingezet; oneigenlijke concurrentie op arbeidsvoorwaarden.

En daarin schuilt een tweede zwak aspect van het pensioenstelsel. Door een toename van flexwerkers, payrollers, ZZP’ers en beginnende uitzendkrachten zijn er steeds meer mensen zonder goede pensioenvoorziening. Deze groep mensen krijgt na pensionering te maken met een forse inkomensterugval. Maar aan het eind van het verhaal kun je niet zeggen: “Jij krijgt geen zorg of woning.” Dus de samenleving draait ook op voor de kosten die voor die groep worden gemaakt. Met als gevolg dat het draagvlak voor collectieve voorzieningen daalt. Het is cruciaal om hier afspraken over te maken.’

Hoeveel detail moet je aanbrengen naar de achterban?

‘Als het gaat om de campagne, is het echt leuzenwerk:

• Bevries AOW op 66 jaar
• Indexatie voor elke generatie
• Een goed pensioen voor iedereen

Je brengt het in leuzen, maar er zit wel een verhaal achter. En daarbij zijn de gesprekken in de bouwkeet weer anders dan gesprekken op een ingenieursbureau, of met communicatiemedewerkers van MN.’

Gaat er nog een pensioenakkoord komen

‘Op dit moment heb ik er een hard hoofd in. De politiek heeft moeite om de bezuinigingen (deels bereikt door het verhogen van de AOW-leeftijd) terug te draaien. Politiek Den Haag zal de druk moeten voelen van deze acties. Wat me ook huiverig maakt is dat de minister van SZW een pleidooi heeft gehouden voor een individueel stelsel. Geen collectiviteit. De minister merkt dat er geen draagvlak is voor zijn wensen, maar het blijft onderwerp van gesprek.

Voor een akkoord is bovendien een actieve werkgeversorganisatie nodig. Zij moeten meewerken om dit maatschappelijke probleem op te lossen. Veel brancheorganisaties - ook in de Metaal - zien problemen ontstaan als werknemers langer moeten doorwerken. Werkgevers zijn echt niet allemaal blij met de stijging van de AOW-leeftijd. Veel werkgevers maken zich zorgen als ze zien hoe hun oudere werknemers zwoegen. Dat geluid moet ook bij de politiek terechtkomen. Daar moeten ze zich actiever voor opstellen.’

Is de vakbeweging ergens ook gebaat bij geen pensioenakkoord?

‘Nee, de vakbeweging is er niet bij gebaat als er geen akkoord wordt gesloten. Wij moeten resultaat halen voor onze leden, zoals de metaalarbeiders, politieagenten en machinisten. Zij zijn de ruggegraat van de vakbeweging. En zij werken het vaakst in zware beroepen. Die mensen denken nu: “Werken tot 75? Hoe houd ik dat vol?”

Het gaat nu zo hard. En er is lang niet voor iedereen een kantoorfunctie of minder belastende baan. Wij willen naar een systeem met een minder snel stijgende AOW-leeftijd. En waarbij je eerder moet kunnen stoppen als je aan bepaalde criteria voldoet, zoals werk in ploegendienst, nachtarbeid of laag inkomen. Een landelijk geldende definitie voor ‘zwaar beroep’ zie ik niet tot stand komen. Dit vraagstuk kan worden opgelost door de sociale partners uit de verschillende bedrijfstakken. Werkgevers en overheid moeten vervolgens financieel bijdragen.

Mensen in zware beroepen werken al op een leeftijd van 16 of 17 jaar. Maar hun levensverwachting is korter. Zij betalen het langst mee, meer dan wie ook, maar krijgen korter AOW. Dát is een fundamentele onrechtvaardigheid. Daarom hebben we een systeem nodig met iets extra’s voor die mensen, waaraan de overheid moet bijdragen.

Er bestaat een voorstel om voor ieder jaar dat je gemiddeld langer leeft, een jaar langer te werken. Dat vinden wij een rare koppeling. Goed, het is onhaalbaar om iedereen te laten stoppen bij 65 jaar. En bij veel mensen hoeft dat ook niet. Wij gaan liever uit van een halfjaar langer doorwerken, voor ieder jaar dat de levensverwachting toeneemt.

Wat staat er voor MN op het spel?

‘Voor medewerkers van MN zijn deze ontwikkelingen cruciaal. Er is veel onvrede over de kwaliteit van het pensioen. Er dreigen kortingen, er is al lang niet geïndexeerd en er is onvrede over de AOW-leeftijd. Het gevoel dat overheerst is: de pensioenpot is leeg, er is niks meer voor mij over. Daardoor verdwijnt het draagvlak voor het stelsel. Maar: we hebben nog nooit zoveel euro’s in kas gehad. Als het stelsel klapt, komt alles wat we collectief hebben opgebouwd ter discussie te staan. MN kan alleen bestaan bij de gratie van de uitvoering van collectieve afspraken door sociale partners.’

Wat mogen we komende week niet vergeten?

‘We doen alsof ons stelsel zo niet langer kan blijven bestaan. Er is weinig bereidheid om oplossingen te vinden, terwijl die gewoon mogelijk zijn. Het is veel groter dan alleen pensioen. Overal ter wereld voelen mensen zich in de steek gelaten door de politiek en werkgevers. Mensen moeten langer doorwerken en profiteren niet van welvaart, met als gevolg Trump, brexit en de opkomst van populistische partijen.

Als er één ding leidt tot onvrede, dan is het de verhoging van de pensioenleeftijd. Neveneffect is dat mensen niet meer geloven dat politiek en democratie ook veel goeds brengt. Hoe minder je toegeeft aan rode hesjes, hoe meer gele hesjes je krijgt. In Nederland hebben we met zijn allen weten te bereiken dat het gemiddelde inkomen van gepensioneerden het hoogste ter wereld is. Hier is de minste armoede onder ouderen ter wereld. We geven gemakkelijk af op ons stelsel. En daar zijn zorgen over, want dat kan het draagvlak onder zo’n mooi stelsel weghalen. Alles wat we goed vinden, kunnen we verliezen.’

Wanneer zijn voor u de acties rondom 29 mei geslaagd?

‘Koppen tellen is belangrijk voor de media maar van minder belang voor de vakbeweging. Nu gaat er een staking in het vervoer aan vooraf. Meer sectoren sluiten aan, zoals de bouw en de onderwijssector. Het gaat om dynamiek, mensen die voor zichtzelf opkomen, in beweging komen. Ik ben tevreden als daarvanuit de steun voor een akkoord groeit, zowel voor ons als andere sectoren. Het meest tevreden ben ik natuurlijk met een nieuw akkoord.’