Europa:
een continent van patriotten
In verschillende Europese lidstaten zijn sociaal conservatieve of nationaal populistische partijen flink gegroeid. Kiezers voelen zich aangesproken door wat politici van deze partijen beloven. Minder immigratie, het aanpakken van werkeloosheid, armoede en criminaliteit zijn belangrijke thema’s. Weten deze partijen het succes dat zij in de lidstaten hebben ook om te zetten in een forse winst bij de verkiezingen? En zo ja, hoe groot worden ze dan?
Het is de week van de waarheid voor de volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Van donderdag tot en met zondag kunnen in totaal 420 miljoen Europeanen hun stem uitbrengen tijdens de verkiezingen voor het Europees Parlement. Kiezers kunnen stemmen op Nederlandse partijen. Deze partijen voegen zich daarna bij een Europese fractie (politieke familie) met partijen uit andere lidstaten. Een politieke familie bestaat uit minimaal 25 parlementariërs en heeft leden uit ten minste een kwart van de lidstaten nodig.
Euroscepsis
Na de Europese verkiezingen in 2014 besloten de Nederlandse PVV van Geert Wilders en het Front National van Marine Le Pen samen te werken aan de oprichting van de eurosceptische partij Europa van Naties en Vrijheid (ENV). Met 35 van de 751 zetels vormt deze partij de kleinste fractie in het Europarlement.
Nog voor aanvang van de verkiezingen werd duidelijk dat de Europese politieke familie van eurosceptische partijen de wind in de zeilen heeft. Op een door de Italiaanse partijleider Salvini (Lega) georganiseerde bijeenkomst in Milaan kwamen meer dan 30.000 mensen af. Tijdens deze bijeenkomst werd een uitbreiding van de familie aangekondigd, met andere Europese partijen die Europese samenwerking en immigratie afkeuren. De betrokken politieke partijen komen uit Duitsland, Italië, Frankrijk, Nederland, Finland, Denemarken, Tsjechië, Bulgarije, Slowakije, Estland en België. Recente peilingen voorspellen dat deze fractie minstens 76 zetels zou kunnen behalen.
Met het Hongaarse Fidesz, het Poolse PiS of de Britse Brexit Party groeit de eurosceptische ENV in één klap tot derde Europese politieke familie
Het alternatief uit Duitsland
Op de bijeenkomst kondigde Europarlementariër Meuthen van de partij Alternative für Deutschland (AfD) een nieuw politiek tijdperk aan. De partij ontkent dat er sprake is van een menselijke invloed op de klimaatverandering. Verder pleit de AfD voor een inperking van alle vormen van immigratie en het opstarten van Europese remigratieprogramma’s. Een beperking van het huidige vrije verkeer van personen en goederen binnen de EU is geoorloofd. Het Europarlement moet worden ontbonden, waarna op basis van multilaterale verdragen kan worden samengewerkt. De AfD kan rekenen op ongeveer 11 zetels.
Italiaanse patriotten
Een van de grootste eurosceptische partij in de peilingen (+/- 26 zetels) is het Italiaanse Lega aangevoerd door Salvini. Met haar harde anti-migratiebeleid is de partij zeer succesvol in eigen land. Dankzij dit succes wordt Salvini als het boegbeeld van deze eurokritische fractie gezien. Hij omschrijft de familie als een beweging van ‘Europese patriotten’ die de nationale soevereiniteit willen heroveren op het project van de elite in Brussel. Met een gunstige verkiezingsuitslag hoopt Salvini zijn regeringscoalitie met de Vijfsterrenbeweging in eigen land te kunnen domineren.
Franse herhaling van zetten
Net als tijdens de presidentsverkiezingen in 2017 is ook nu sprake van een tweestrijd tussen de Rassemblement National (RN) van Marine Le Pen en La Republique en Marche (LREM) van president Macron. Destijds voerde de RN campagne voor een Frexit. De huidige lijsttrekker Bardella wil dat Frankrijk het EU lidmaatschap behoudt, ook al moet het Schengenverdrag en alle handelsakkoorden worden opgezegd. Verder zou Frankrijk weer een eigen landbouwbeleid moeten gaan vormen. Net als in 2017 is er sprake van een nek-aan-nek race waarbij beide partijen op een score van 23 zetels uitkomen in de peilingen.
Hongaren, Polen, Britten
De ENV flirt momenteel met een aantal partijen die zich beraden op een eventueel lidmaatschap van de eurokritische familie. Wanneer het Hongaarse Fidesz van premier Orban (+/- 13 zetels), het Poolse PiS (+/- 23 zetels) of de Britse Brexit Party (+/- 28 zetels) zich aansluiten, wordt deze fractie in één klap de derde Europese politieke familie in omvang. Een kleine politieke aardverschuiving.
Op zoek naar derden
Omdat de grootste politieke families uit het midden (EVP, S&D) op voorhand de samenwerking met de eurokritische partijen uitsluiten, ontstaat een markant effect. Door de electorale opkomst van populistische partijen verliezen de middenfracties hun meerderheid in het parlement. Ze zullen dus op zoek moeten naar een derde partij voor die benodigde meerderheid. De groenen of liberale politieke familie lijkt hiervoor de aangewezen partij. Beiden hebben een pro-Europees programma. Dankzij de groei van de eurosceptici in Europa neemt de invloed van pro-Europa partijen toe.